blog




  • Watch Online / «Rewolucja naukowa Maxwella" Rinat Nugaev: pobierz fb2, czytaj online



    O książce: 2014 / Metodologiczny model zmiany teorii opisany przez autora we wcześniejszych publikacjach ma zastosowanie do maxwellowskiej rewolucji naukowej. Pokazano, że genezę elektrodynamiki Maxwella można uznać za naturalny wynik koordynacji „starych” programów badawczych związanych z fizyką przedmakswellowską: elektrodynamiki Ampere’a-Webera, falowej teorii światła Younga-Fresnela i programu Faradaya. „Neutralnym językiem” skonstruowanym przez Maxwella w celu obiektywnego porównania wniosków teorii z napotkanych programów i ustalenia powiązań między nimi była mechanika kontinuum z jej zestawem różnych modeli analogowych - od rurek z nieściśliwym płynem po wiry molekularne. Efektem interakcji napotkanych programów, która stała się możliwa po stworzeniu tego „języka”, było utworzenie hierarchii obiektów hybrydowych – z tzw. „prądu polaryzacji” do konwencjonalnych hybrydowych obwodów teoretycznych. Wzajemne przenikanie się programów badawczych sprzed Maxwella, które nastąpiło po budowie prądu polaryzacyjnego, położyło podwaliny pod konsekwentną unifikację teoretycznych schematów optyki, elektryczności i magnetyzmu. Program Maxwella przewyższył program Ampere-Webera, ponieważ przyswoił sobie szereg założeń swego solidnego rdzenia, łącząc je z szeregiem pomysłów Faradaya i optyką Younga i Fresnela. Twierdzi się, że kluczowym elementem maxwellowskiej strategii syntezy rozpatrywanych w ten sposób teorii optyki, elektryczności i magnetyzmu były idee epistemologii kantowskiej. Pozwoliło to Maxwellowi stworzyć własną metodologię unifikacji, opracować i uruchomić własny metaprogram syntezy kontynentalnych i brytyjskich tradycji badawczych dotyczących zjawisk elektromagnetycznych. Natura filozofii kantowskiej umożliwiła wysunięcie jako zasady jednoczącej idei, która w odróżnieniu od programu Ampère’a-Webera nie miała charakteru „drewnianego” ontologicznego, lecz elastycznego, kantowskiego, antynaturalno-filozoficznego, zdecydowanie epistemologicznego natura. Dla Maxwella ostatnią „pierwszą cegłą” rzeczywistości fizycznej nie był eter, z którego trzeba było starannie zbudować zarówno pola, jak i ładunki, a nie bezpośrednie „działanie na odległość”. I to działanie, a także „nieściśliwy płyn” i „wiry w eterze” były dla niego jedynie przedstawieniami modelowymi, w najlepszym wypadku zdolnymi jedynie „naprowadzić” (inductio) na właściwe zależności matematyczne. Geneza elektrodynamiki Maxwellowskiej została harmonijnie wkomponowana przez jej twórcę w ogólny proces deontologizacji, który rozpoczął się w czasach nowożytnych wraz z odrzuceniem ontologii arystotelesowskiej. Twórcze wykorzystanie metodologii Maxwella pozwoliło Hermannowi Helmholtzowi i jego uczniowi Heinrichowi Hertzowi dojść do wersji teorii Maxwella, która posłużyła jako heurystyczny przewodnik przy odkrywaniu fal radiowych.